W 1924 roku rząd Władysława Grabskiego zdecydował o wprowadzeniu nowej waluty – złotego, który zastąpił markę polską. Dość szybko, bo w ciągu pięciu lat banknoty o wartości od 1 do 50 złotych zostały wycofane z obiegu, zastąpione przez monety.

W 1924 pojawiła się pierwsza moneta jednozłotowa, bita w srebrze i co ciekawe, na awersie umieszczono wizerunek orła inny niż ten znajdujący się w herbie państwowym. Projektantem orła był grafik Edward Bartłomiejczyk, artysta-grafik, wykładowca na wydziale architektury Politechniki Warszawskiej. Moneta była krótko w obiegu, gdyż rząd zdecydował w 1929 roku o zastąpieniu srebrnej jednozłotówki, monetą niklową, zaprojektowaną przez Miłosza Kotarbińskiego, artystę plastyka, malarza, byłego dyrektora warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych. Był ojcem Mieczysława Kotarbińskiego, malarza i grafika, który zaprojektował buławę marszałkowską dla Józefa Piłsudskiego.

Legionowi artyści

Monety groszowe były autorstwa Wojciecha Jastrzębowskiego, żołnierza Legionów, profesora Szkoły Sztuk Pięknych. Zaprojektował on także, wybitą w 1930 roku monetę okolicznościową upamiętniającą setną rocznicę wybuchu powstania listopadowego. W Legionach służyła również, pod nazwiskiem Zygmunt Tarło, Zofia Trzcińska-Kamińska, lecz niezadowolony z tego mąż, Zygmunt Kamiński (późniejszy projektant orła w herbie państwowym, 1927 r.), spowodował, że musiała odejść ze służby. Zaprojektowała jedyne złote monety, jakie wybito w II Rzeczypospolitej, z wizerunkiem Bolesława Chrobrego, o wartości 10 i 20 złotych. Ze względu na niewielki nakład (poniżej 80 tysięcy sztuk) są one uważane bądź za monety okolicznościowe bądź bulionowe, to znaczy stanowiące lokatę kapitału.

Ważne rocznice

Trzcińska-Kamińska zaprojektowała także monetę okolicznościową z wizerunkiem Romualda Traugutta, wybitą w 1933 roku, dla upamiętnienia pięćdziesiątej rocznicy wybuchu powstania styczniowego. W tym samym roku odbyły się wielkie obchody z okazji 250. rocznicy zwycięstwa pod Wiedniem, pamiętne rewią kawalerii na krakowskich Błoniach, którą odbierał marszałek Piłsudski. Z okazji tej rocznicy została wybita moneta okolicznościowa z wizerunkiem Jana III Sobieskiego, zaprojektowana przez Jana Wysockiego, malarza, rzeźbiarza i medaliera.

W 1934 roku przypadała dwudziesta rocznica wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej z krakowskich Oleandrów. Upamiętniały to wydarzenie okolicznościowe monety o wartości 5 i 10 złotych, wydane każda w nakładzie 300 tysięcy sztuk. Projektantem tych monet był rzeźbiarz Stanisław Kazimierz Ostrowski, projektant Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie, a także pomnika Marszałka, stojącego dziś przy Belwederze. Na awersie tych monet znalazł się orzełek strzelecki. Jednocześnie do powszechnego obiegu wprowadzono monety o wartości 2, 5 i 10 złotych z wizerunkiem Piłsudskiego na rewersie i orłem – godłem państwowym na awersie.

Tomasz Stańczyk