Piętnastu twórców przedstawia publikacja Marka Klecela „Pisarze Niepodległości. Szkice o ludziach i dziełach” (IPN). A wśród nich są literaci, którzy nie tylko służyli w Legionach, lecz byli także autorami książek o czynie legionowym, żołnierzach i bojach I Brygady.

Wacław Sieroszewski i Andrzej Strug mieli za sobą działalność w PPS i zesłanie, gdy wstąpili do Legionów. Służyli w ich szeregach do 1915 roku, później zajęli się działalnością polityczną i propagandową. Już w tamtym roku ukazała się książka Wacława Sieroszewskiego „Józef Piłsudski”, pierwsza biografia Komendanta, tym cenniejsza, że powstała także w wyniku rozmów z nim.

Także w 1915 roku Juliusz Kaden-Bandrowski wydał „Piłsudczyków”, szkice o Piłsudskim i jego oficerach, m. in. o Kazimierzu Sosnkowskim, Edwardzie Śmigłym-Rydzu. Kaden opisał także najkrwawszą bitwę żołnierzy Komendanta w 1914 roku, pod Łowczówkiem, i wojenną codzienność. Jego „Konary” to rodzaj reportażu z pola bitwy, której pisarz był uczestnikiem. Natomiast „Mogiły” zawierają wspomnienia o poległych oficerach Legionów, a wśród nich o Franciszku Pększycu-Grudzińskim i Kazimierzu Herwinie-Piątku.

Andrzej Strug jeszcze przez I wojną wydał „Ludzi podziemnych” oraz „Dzieje jednego pocisku”, powieści o konspiratorach i bojowcach Polskiej Partii Socjalistycznej. Po roku 1918 powrócił w swej twórczości do czasów Legionów w powieści „Oznaka za wierną służbę”, w formie dziennika prowadzonego przez żołnierza. Pisarz wykorzystał w tej książce własne przeżycia oraz obserwacje ze służby w Legionach. Losy kombatantów w niepodległej Polsce i ich konfrontację z niełatwą rzeczywistością przedstawił Strug w „Pokoleniu Marka Świdy”, jednej z najlepszych swoich powieści. O pierwszych latach wolności, wizjach państwa i politycznych sporach pisał także Kaden-Bandrowski w „Generale Barczu”. W tytułowej postaci doszukiwano się rysów Piłsudskiego.

Biogramy Wacława Sieroszewskiego, Andrzeja Struga i Juliusza Kadena-Bandrowskiego znajdują się na portalu Żołnierze Niepodległości.

Tomasz Stańczyk

Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku stworzyło i rozwija platformę internetową Żołnierze Niepodległości, aby upamiętnić oraz uhonorować wszystkich walczących o niepodległość i granice Rzeczypospolitej. Portal został pomyślany tak, by odwiedzający mogli w jednym miejscu zapoznać się zarówno z biogramami żołnierzy – w myśl legionowej dewizy „Każdy się liczy” – jak również z interesującymi artykułami o tematyce historycznej.

PKN ORLEN jest Mecenasem projektu „Żołnierze Niepodległości” oraz Mecenasem Muzeum.