Odznaczając w 1920 roku Lwów orderem Virtuti Militari za obronę przed Ukraińcami, marszałek Piłsudski wspomniał lata spędzone w tym mieście przed I wojną światową. Mówił, że Lwów był miastem najmniej ugodowym wobec zaborców i tu „biły serca goręcej, rwące się do wolności”.

Wdzięczny za to, Marszałek mówił: „Niech mi będzie wolno jako temu, który tu, we Lwowie o ruchu zbrojnym marzył i w czyn realizować się go starał, złożyć osobistą podziękę miastu, które mnie i moich uczniów chowało, gorącym swym uczuciem grzało”. A wśród tych serc bijących goręcej, wśród uczniów Piłsudskiego, byli lwowianie – przyszli żołnierze Legionów.

W mieście nad Pełtwią urodził się Tadeusz Żuliński, pierwszy komendant Polskiej Organizacji Wojskowej, żołnierz I Brygady, który poległ w 1915 roku na Wołyniu. Został pochowany w rodzinnym grobie na Cmentarzu Łyczakowskim. W Legionach służył, pochodzący z ukraińsko-żydowskiej rodziny, Henryk Vorzimmer, późniejszy wybitny historyk. W 1920 roku podczas wojny z bolszewicką Rosją walczył nad Wereszycą w Galicji i od nazwy tej rzeki przybrał później nazwisko Wereszycki. W 1939 roku brał udział w bitwie pod Kockiem, ostatnim boju kampanii wrześniowej. W latach I wojny światowej malarz Kazimierz Sichulski, służący w Legionach, namalował alegoryczny portret Piłsudskiego z Wernyhorą i Stańczykiem. Jedna z wersji tego obrazu znajduje się w naszym Muzeum.

W obronie Lwowa w listopadzie 1918 roku, podczas walk na Dworcu Głównym, poległ Władysław Kolbuszowski. Adam Królikiewicz, służący w legionowym 1. Pułku Ułanów, wybitny jeździec, w 1924 roku, podczas olimpiady w Paryżu, zdobył brązowy medal w konkursie skoków przez przeszkody. We wrześniu 1939 roku obroną Lwowa, swego rodzinnego miasta, dowodził generał Franciszek Sikorski. Był jedną z ofiar zbrodni katyńskiej. W powstaniu warszawskim walczył Jan Mazurkiewicz „Radosław”, dowódca Kedywu i elitarnego zgrupowania „Radosław”, w skład którego wchodziły bataliony „Zośka” i „Parasol”.

Tomasz Stańczyk

Na zdjęciu: Adam Królikiewicz skacze konno przez przeszkodę w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. 1928 r. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe.