Po uciecze ze szpitala św. Mikołaja Cudotwórcy w Petersburgu i przejściu przez zieloną granicę do Galicji, Józef Piłsudski zamieszkał wraz z żoną ostatecznie w Krakowie. W 1910 roku Piłsudscy przeprowadzili się z ulicy Topolowej na ulicę Szlak, do domu pod numerem 31. Było to ostatnie krakowskie mieszkanie Komendanta, stąd wyruszył na I wojnę światową.

Kazimiera Iłłakowiczówna wspominała, że „dom ten był zawsze pełen ludzi”. Poznała na Szlaku najbliższych współpracowników Piłsudskiego: Walerego Sławka, Aleksandra Prystora, Michała Sokolnickiego, Witolda Jodkę-Narkiewicza, Tytusa Filipowicza. Iłłakowiczówna trafiła do mieszkania Piłsudskich na Szlaku, gdyż mieszkała tam jej siostra, Barbara, która tłumaczyła dla Komendanta książki z zakresu wojskowości. W domu Piłsudskich było „ciasno i ubogo” – relacjonowała Iłłakowiczówna. Spotkania Piłsudskiego, towarzyskie oraz z współpracownikami, odbywały się nie tylko w jego mieszkaniu, lecz także w kawiarniach, m.in. w słynnej Jamie Michalika oraz Esplanade i w kawiarni Bisanza.

Wracając w latach I wojny światowej do Krakowa, Piłsudski nie zawsze zatrzymywał się w swoim mieszkaniu. Było to spowodowane także rysującym się coraz bardziej rozpadem jego małżeństwa
z Marią Piłsudską. Niemniej jednak uczestniczył z żoną w oficjalnych uroczystościach, jak choćby z okazji proklamowania w listopadzie 1916 roku Królestwa Polskiego. Po dymisji z Legionów Piłsudski zamieszkał w mieszkaniu przy ulicy Szlak, lecz w końcu 1916 roku przeprowadził się do Warszawy, w związku z objęciem funkcji w Tymczasowej Radzie Stanu. Maria Piłsudska pozostała w mieszkaniu na Szlaku. Zmarła w 1921 roku. Jej trumna została przewieziona do rodzinnego Wilna. Józef Piłsudski nie wziął udziału w pogrzebie żony na cmentarzu na Rossie.

Nad wejściem do kamienicy przy ulicy Szlak znajduje się tablica pamiątkowa z napisem: „W tym domu w r 1910-1914 mieszkał Józef Piłsudski”.

Autor: Tomasz Stańczyk