Co czytał Józef Piłsudski? Gdy w 1925 r. poeta Jan Lechoń przyjechał do Sulejówka jako wysłannik „Wiadomości Literackich”, zapytał Marszałka o jego lektury, Piłsudski powiedział, że od dawna już pochłaniają go prawie wyłączne książki o tematyce wojskowej, ale kiedyś rozczytywał się w Słowackim, a „Beniowski” do dziś dnia jest jego ulubioną książką. O Wyspiańskim mówił zaś „trafnie i głęboko” – zauważył dziennikarz.
Milusińska biblioteka
Biblioteka w dworku „Milusin”, domu Józefa i Aleksandry Piłsudskich w Sulejówku, była niezbędnym narzędziem pracy Piłsudskiego, gdy w latach 1923-1926 pisał artykuły, wspomnienia i książki, wygłaszał wykłady o tematyce historycznej. Do osobliwości księgozbioru w Sulejówku należały publikacje o wojnie Japonii z Rosją, podarowane przez szefa sztabu armii japońskiej. Tamtą wojnę Piłsudski szczegółowo studiował przed I wojną światową. Jedną z ulubionych lektur Marszałka były wspomnienia gen. Johna Hamiltona, świadka wojny rosyjsko-japońskiej.
Piłsudski rzadko kiedy się rozstawał z „Potopem”. Wiele razy zaglądał do XVI wiecznej „Kroniki Polskiej, Litewskiej i wszystkiej Rusi” Macieja Stryjkowskiego. Miał też monografię Józefa Ignacego Kraszewskiego o Wilnie – mieście, które darzył ogromnym sentymentem.
Rozczytywał się w epoce napoleońskiej. Lechoń pisał, że Marszałek zachwycał się „nieubłaganą logiką i konstrukcją «Wojny i pokoju» Lwa Tołstoja. Miał zawsze pod ręką listy Napoleona”.
Z dedykacją dla Marszałka
Gdy gen. Sławoj Felicjan Składkowski wydał wspomnienia „Moja służba w Brygadzie”, ofiarował książkę Marszałkowi. Po jakimś czasie Piłsudski powiedział mu: „Bardzo śmiesznie to opisaliście”.
Nadsyłano Piłsudskiemu najrozmaitsze książki. Pisarka Jehanne Wielopolska wspominała, jak żartował, że autorzy dedykują mu dzieła takie jak „O rozmaitych odmianach nóg u karaluchów” lub „O cynamonie”.
Wraz z wywiezieniem przez władze komunistyczne w 1947 roku mebli i wyposażenia z „Milusina” zaginął także księgozbiór. Nie udało się go odnaleźć do dziś. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku poszukuje książek Marszałka, aby mogły powrócić na swoje miejsce.
Cały wywiad, jaki przeprowadził Jan Lechoń z Marszałkiem na temat literackich zainteresowań Piłsudskiego, możecie przeczytać w archiwalnym wydaniu „Wiadomości Literackich” z 19 października 1924 r., dostępnym na stronie Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej.
Autor: Tomasz Stańczyk